Jak rozpoznać wyciek tlenku węgla i co robić?

Zawsze, gdy zbliża się sezon grzewczy, otrzymujemy od klientów pytania dotyczące detektorów tlenku węgla. Jak działają, gdzie je poprawnie umieścić, do jakiego rodzaju ogrzewania są odpowiednie itp. Cieszymy się, że temat ten w ostatnich latach wzbudza większe zainteresowanie, ponieważ zatrucie tym trującym gazem to poważna sprawa. Spisaliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z wyciekiem tlenku węgla, jak go wykryć i co zrobić, gdy gaz ulatnia się w domu.

Dlaczego tlenek węgla jest trujący

Na początek warto wiedzieć, że tlenek węgla, oznaczany chemicznie jako CO, to niewidzialny gaz bez zapachu, który jest silnie toksyczny. Te właściwości sprawiają, że trudno jest zauważyć jego obecność. Powstaje podczas niepełnego spalania paliw, takich jak drewno, węgiel drzewny, węgiel, olej opałowy, nafta, a także gaz ziemny, propan i butan. Niebezpieczne stężenie CO najczęściej powstaje w przypadku wadliwego lub źle konserwowanego urządzenia spalającego paliwo albo przy niewystarczającej wentylacji. Jeśli używasz w domu kotłów gazowych, pieców kominkowych, gazowych podgrzewaczy wody (termy) czy gotujesz na kuchenkach gazowych, warto zainwestować w detektor, aby zapobiec zatruciu tlenkiem węgla.

Stopień zatrucia w wyniku wdychania zależy od stężenia i czasu ekspozycji. Mówiąc prościej, zagrożenie i skutki wycieku tlenku węgla są większe, im dłużej byłeś narażony na jego wdychanie i im większe było jego stężenie. Jak podaje Państwowy Instytut Zdrowia, toksyczność CO polega na tym, że ogranicza lub uniemożliwia transport tlenu z płuc do tkanek. Tlenek węgla zmniejsza zdolność przenoszenia tlenu przez krew oraz hamuje uwalnianie tlenu w tkankach, co prowadzi do ich niedotlenienia, tzw. hipoksji. Niedostateczne dotlenienie ważnych organów, jak łatwo się domyślić, może być śmiertelne.

Jaka jest różnica między CO a CO₂?

W kontaktach z klientami zauważyliśmy, że czasami ludzie mylą tlenek węgla z dwutlenkiem węgla. Różnica między CO a CO₂ jest jednak kluczowa. Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza, zwykle gromadzi się przy ziemi i jest składnikiem gazów spalinowych. W domach jego stężenie wzrasta przy niewystarczającej wentylacji, szczególnie w pomieszczeniach, gdzie przebywa wiele osób. Przy wysokim stężeniu można odczuwać bóle głowy, mdłości, a nawet skurcze. W tym artykule zajmujemy się jednak tlenkiem węgla, który starsze pokolenia mogą znać jako czad.

Jak bezpiecznie wykryć obecność tlenku węgla w domu

Każdego roku strażacy ostrzegają, że dążenie do ograniczenia strat ciepła w budynkach prowadzi do uszczelnienia okien i drzwi, co może powodować niewystarczającą wentylację urządzeń spalających. Ryzyko zatrucia tlenkiem węgla wzrasta w sezonie grzewczym, szczególnie w wyniku awarii gazowych podgrzewaczy wody i kotłów. Regularne przeglądy i czyszczenie urządzeń grzewczych, zgodnie z rozporządzeniem, są koniecznością. Warto pamiętać, że zimowa pogoda zwiększa ryzyko, gdyż spaliny mogą częściowo wracać do pomieszczenia przez źle działający komin.

Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?

Objawy zatrucia są bardzo nieprzyjemne. Najpierw pojawiają się bóle głowy, nawet przy stosunkowo niskim stężeniu 200 ppm. W miarę wzrostu stężenia dochodzi do pogorszenia koordynacji, osłabienia koncentracji i zdolności poznawczych. Jeśli odczuwasz mdłości, silne bóle głowy i zawroty, musisz natychmiast działać. Dłuższa ekspozycja lub wdychanie wysokich stężeń może prowadzić do omdleń, utraty przytomności, a nawet śmierci, jeśli osoba nie opuści zanieczyszczonego miejsca.

Czym jest detektor tlenku węgla i jak działa

Z powyższych informacji wiemy już, jak niebezpieczny jest ten niewidzialny gaz, którego nie da się wyczuć zapachem. Dlatego firma EMOS opracowuje detektory tlenku węgla, które wykrywają obecność tego gazu w powietrzu i przy niebezpiecznym stężeniu alarmują głośnym sygnałem. Detektory to urządzenia monitorujące stężenie CO w domach i firmach. Szczególnie popularny wśród firm jest detektor GoSmart TCS0101W z WiFi, który informuje o niebezpieczeństwie również wtedy, gdy przebywasz poza budynkiem.

Warto zwrócić uwagę na częste błędy przy użytkowaniu detektora CO, które mogą zakłócić jego działanie. Sensor w urządzeniu to elektrochemiczny element, dlatego niektóre substancje mogą wpływać na jego czułość. Detektor nie może być malowany, nawet jeśli jego wygląd nie pasuje do koloru ścian. Nie stosuj w jego pobliżu aerozoli, takich jak lakier do włosów, woda po goleniu czy perfumy. Mogą one zakłócić działanie czujnika, podobnie jak niektóre środki czyszczące i rozpuszczalniki. Do czyszczenia używaj jedynie lekko wilgotnej szmatki. Warto też pamiętać, że dym papierosowy może wywołać fałszywy alarm. Wloty wentylacyjne detektora nie powinny być zasłaniane dekoracjami ani innymi przedmiotami.

Firma EMOS ma wieloletnie doświadczenie w produkcji i sprzedaży detektorów CO. Możemy jednoznacznie powiedzieć, że bezpieczny detektor CO to taki, który posiada funkcję autotestu. Warto zainwestować kilka euro więcej, ponieważ detektor z autotestem sygnalizuje optycznie i dźwiękowo niskie napięcie baterii lub inne usterki. Detektory CO firmy EMOS są wyposażone w trzy diody LED, które co 30 sekund sygnalizują, czy urządzenie działa poprawnie. W przypadku awarii diody migają na żółto, a urządzenie wydaje sygnał dźwiękowy. Funkcjonalność można w każdej chwili sprawdzić, naciskając przycisk TEST.

Detektor ostrzega przed wyczerpaniem baterii, gdy napięcie spada poniżej określonego poziomu. Z tego powodu nie zaleca się stosowania akumulatorów, które mają niższe napięcie (np. 1,2 V zamiast 1,5 V) niż tradycyjne baterie alkaliczne. Oficjalna żywotność detektora jest podana od daty produkcji, ale faktycznie zależy od pierwszego włożenia baterii. Baterie w detektorze mogą działać nawet 10 lat, ale jeśli detektor nie ma funkcji monitorowania stanu baterii, należy je regularnie wymieniać wcześniej.

Gdzie umieścić detektor CO i najczęstsze błędy instalacyjne

Detektor CO, np. GS827, powinien być zainstalowany w każdym pomieszczeniu, gdzie znajduje się urządzenie spalające paliwo. Zaleca się także montaż w pomieszczeniach, gdzie spędzasz dużo czasu, np. w sypialni. Jeśli nie chcesz mieć wielu detektorów, upewnij się, że sygnał alarmowy z innego pokoju będzie słyszalny w sypialni. Alarmy firmy EMOS mają głośność 85 dB mierzoną z odległości 3 metrów.

Przy wyborze miejsca instalacji warto pamiętać, że wyciek CO często pochodzi ze źródła ciepła. Ponieważ gaz ten jest nieco lżejszy od powietrza, gromadzi się pod sufitem. Detektor powinien być umieszczony co najmniej 15 cm poniżej sufitu i 180 cm nad ziemią. Nie instaluj go bezpośrednio na suficie ani w narożniku – odległość od ścian powinna wynosić co najmniej 30 cm. Urządzenie należy zamontować w odległości 1–3 metrów od źródła emisji CO. Nie instaluj detektora w pobliżu otworów wentylacyjnych, w sklepieniach lub pod spadzistym dachem, gdzie stężenie CO może być wykryte z opóźnieniem. Niskie temperatury poniżej -10°C mogą również wpływać na jego działanie.

Co robić w przypadku wycieku tlenku węgla

Na początku warto zaznaczyć, że zapobieganie zatruciu CO wymaga dwóch rzeczy: edukacji mieszkańców na temat objawów zatrucia i znajomości sygnałów detektora, aby w razie potrzeby szybko zareagować.

Jeśli detektor sygnalizuje obecność CO, zachowaj spokój, jeśli to możliwe, natychmiast wyłącz wszystkie urządzenia spalające paliwo i otwórz okna i drzwi w celu wentylacji. Jeśli alarm trwa, opuść budynek wraz z innymi osobami. W przypadku objawów zatrucia, takich jak bóle głowy czy mdłości, skontaktuj się z pogotowiem (nr 112) i poinformuj straż pożarną o sytuacji.

Jeśli ktoś wykazuje objawy zatrucia tlenkiem węgla (ból głowy, mdłości), zapewnij mu pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 112, gdzie zgłosisz także wyciek straży pożarnej. Możliwe, że we współpracy z nimi będziesz musiał skontaktować się z serwisem urządzenia i poprosić ich o pomoc w znalezieniu i wyeliminowaniu źródła wycieku tlenku węgla. Nie trzeba przypominać, że po zażegnaniu bezpośredniego zagrożenia urządzenia spalające paliwo muszą zostać sprawdzone przez uprawnioną osobę.

W artykule omówiliśmy zagrożenia związane z tlenkiem węgla oraz wskazówki, jak wybrać odpowiedni detektor i uniknąć błędów instalacyjnych. Dzięki tym poradom możesz skutecznie chronić się przed CO, a w razie potrzeby odpowiednio zareagować. Na koniec przypominamy, że detektory CO powinny być częścią kompleksowego systemu ochrony obejmującego również detektory dymu, czujniki ognia oraz detektory gazu.